Transities, hoe verschillend ook, vertonen overeenkomsten in de manier waarop ze verlopen. Het model Transition Dynamics beschrijft die overeenkomsten als de ‘weg van verandering’ en is daarmee een soort navigator voor partijen die een actieve rol willen spelen. Ard Hordijk zet Transition Dynamics in voor diverse organisaties die zich samen inzetten voor duurzaamheid. Hij ondersteunt hen onder andere bij het kiezen van hun rol: bewustmaker van grenzen, vernieuwer, overstapbegeleider, optimalisator of stervensbegeleider. Een stervensbegeleider houdt zich bezig met de vraag: ‘Hoe kunnen we ervoor zorgen dat de opgedane kennis en het beschikbare kapitaal ten goede komt aan de innovaties die we voor ogen hebben?’ Een vernieuwer identificeert koplopers en creëert condities voor het leren in groepen. Als organisaties van elkaar weten welke rol ze vervullen, kunnen ze elkaar goed ondersteunen bij het uitvoeren van die rol. Zo ontstaat een zichzelf versterkend collectief.
- Bewustmaker van grenzen: vestigt de aandacht op de grenzen die horen bij het bestaande systeem. Vaak heeft deze rol een confronterende, activistische manier van doen. Op deze rol is de quote van schrijver James Baldwin van toepassing: “Not everything that is faced can be changed. But nothing can be changed until it is faced.”
- Vernieuwer: houdt zich bezig met (a) identificeren van koplopers (naming), (b) met elkaar in contact brengen van gelijkgestemde mensen (connecting) en (c) voeden van initiatieven onder andere door condities te creëren voor het leren in groepen (nourishing).
- Overstapbegeleider: maakt duidelijk welke keuzes er nodig zijn om over te stappen naar nieuw systeem (illuminating).
- Optimalisator: richt de aandacht op het optimaliseren van processen binnen het bestaande systeem, bijvoorbeeld minder kunstmest gebruiken in de gangbare landbouw of het beter isoleren van woningen.
- Stervensbegeleider: helpt bij het gezond laten afsterven van het oude systeem. Zorgt voor een zorgvuldige afbouw van het oude systeem en oude werkwijzen, die geen bestaansrecht meer hebben. Adresseert vragen als: hoe bereiden we ons voor op het instorten van oude bedrijfstakken? Hoe kunnen we die met zo min mogelijk schade ontmantelen? Hoe gaan we om met stranded assets? En hoe kunnen we ervoor zorgen dat de opgedane kennis en het beschikbare kapitaal ten goede komt aan de innovaties die we voor ogen hebben? Hoe kunnen we het bestaande systeem waarderen voor wat ze bijgedragen hebben?