Ik dacht: nu kunnen we de diepte in. De plotselinge stilstand van ons systeem van tikkende tijdbommen, tempo en tijdsdruk stemde me hoopvol. Nu hebben we de tijd, dacht ik, om met ons volle bewustzijn naar onszelf te kijken. Nu kunnen ‘nieuwsgierigheid’ en ‘niet weten’ ook een plek krijgen in de politiek. Drie maanden later is het gekkenhuis alweer aan het warmdraaien, gedreven door lineaire economische groei.
We stellen spoedwetten op om de anderhalve-meter-samenleving te handhaven (terwijl die misschien nog wel slechter voor onze gezondheid is dan het virus zelf) en volgen een dashboard met zeven kenmerken over coronabesmettingen, -testen en -doden. Snel weer controle over de zorgvuldig opgebouwde werkelijkheid! Terug naar ons Fictieve Systeem van Lineaire Economische Groei. Het systeem dat in stand gehouden moet worden, bijna als afleiding van het leven zelf, met als gevolg uitbuiting van de eigen soort en als bijwerking uitputting van het eigen huis.
Uitputting
Dat is tenminste wat ik zie gebeuren als ik de diepte induik. Ons huidige economische systeem plaatst de mens als een centrale regisseur boven alle andere aspecten op deze planeet. In ons streven naar groei putten we grondstoffen en hulpbronnen uit. Meer is beter. We zijn er ooit mee gestart en vinden het nu moeilijk om onze levensstijl aan te passen en de ontwikkeling van die groei te stoppen. Het zou namelijk betekenen dat we ons meer met sterfte gaan bezighouden.
Cyclisch ontwikkelen
Denk aan de seizoenen. Onze leefwereld, de aarde, beweegt in een cyclisch ritme. Er bestaan slechts kleine stukjes lineaire groei, afgewisseld met stukjes bestendiging, teloorgang en sterfte. Cyclisch ontwikkelen is de enige manier om te groeien én balans te bewaren.
Lineaire groei gaat altijd ten koste van iets of iemand anders. Als kapitalisten hebben we mensen ‘benut’ als productiemiddel in plaats van ze te beschouwen als een levend wezen. We denken het op te lossen met betere rechten, maar de denkfout zit nog altijd in ons systeem. Het lukt ons niet om gelijke behandeling voor iedereen als uitgangspunt te hanteren, omdat ons systeem van economische groei op ongelijkheid draait. Het risico dat die groei stopt vinden we te groot.
Eén oorzaak
Toch ben ik nog steeds hoopvol. Grote maatschappelijke problemen zoals Covid-19, CO2, uitstervende diersoorten, plastic, armoede, vluchtelingen, racisme hebben volgens mij dezelfde oorsprong: menselijk bewustzijn dat aan de oppervlakte blijft. Onbewust gedrag dus met grote gevolgen. Dát veranderen begint met het bewustzijn wakker maken om te veranderen.
De diepte in
Alleen dat wat we aankijken, kunnen we echt veranderen. Dus durven we de diepte in te duiken? Blijven kijken als het pijn doet? Ik hoop het.
Ik denk dat we zouden zien dat duurzaam handelen de aarde minder belast én de uitbraak van virussen vermindert. Dat we geen historie weggooien als we patronen veranderen (in bijvoorbeeld de economie en ons onderwijssysteem), maar juist ervan leren en de waarde borgen voor nieuwe generaties. We zouden zien dat mensen veel verantwoordelijkheid én vrijheid aankunnen, ook zonder controle door een overheid. En ik denk ook dat we onszelf zouden zien zoals we werkelijk zijn. Onderling verbonden wezens die cyclisch leven. Dankzij die groen-blauwe planeet.
Dit is een blog van Allard de Ranitz, Changemaker bij Synnervate.
