Pijn is fijn

Wat is onze eerste reactie als het leven pijn doet? Wegkijken, wegduwen, wegrennen, uitspugen, iets anders gaan doen. Alles om maar niet de pijn aan te hoeven kijken, laat staan erop te kauwen. Als het even kan, blijven we het liefst verre van ongemak. Niet alleen in ons persoonlijke leven, ook op het werk. 

Een begrijpelijke reactie, maar je mist ook een hoop informatie. In teleurstelling / frustratie / verdriet / falen / schaamte / oud zeer / angst*, zitten waardevolle aanwijzingen. Pijn durven en kunnen voelen is een heel goede start voor verandering.

“Most of my best ideas come out of personal frustrations.” – Richard Branson

In onze maatschappij is voelen echter niet de norm. Ik merk vaak dat organisaties wel beschrijven wat ze veranderd willen zien, maar nog niet de noodzaak gevoeld hebben. Verderop in het proces ontstaan dan vanzelf vragen en gedachten als:

✓ Waarom zouden we dit eigenlijk doen?

✓ Er gaat toch niets echt mis?

✓ Ze doen maar.

✓ Wie heeft dit bedacht?

✓ Willen we dit wel echt? 

Het beschrijven van een gewenste verandering – vaak ingegeven door een vernieuwing, een kans, veranderde budgetten – en daarna overgaan tot actie is dus niet voldoende. De onderliggende oorzaak moet worden onderzocht. Een goede vraag om dat onderzoek te beginnen is: Stel, we doen helemaal niets. Wat zijn dan de gevolgen? De antwoorden geven zicht op de werkelijke problemen, en brengen het verschil in kaart tussen het oude en het gewenste nieuwe (= De Dissonant in termen van Transition Dynamics).

Aandacht voor de zogeheten onderstroom – dat wat niet gezegd maar wel gevoeld wordt – is in deze fase erg belangrijk. Duik erin. Blijf bij het ongemak. Luister naar de boodschappen die erin verscholen zitten: wat wordt er gevoeld, waar is verandering nodig, wat is niet langer vitaal en hoe kan onze energie weer stromen. Zo’n proces vergt moed en tijd, maar is die moeite waard.

Bijna altijd namelijk, blijkt de pijn te dragen. En komt er een bezielde, diepgewortelde inspiratie op gang, die als brandstof dient om iedereen in de juiste richting te bewegen (= De Urgentie in termen van Transition Dynamics).

Is de noodzaak door alle betrokkenen eenmaal gevoeld, geproefd en als het ware ‘geleefd’, dan is het daarna vele malen gemakkelijker om de gewenste veranderingen op alle niveaus van de organisatie (namelijk Vitaliteit, Intentie, Relatie en Materie) te realiseren. 

“Misschien zijn alle draken in onze levens eigenlijk prinsessen die alleen maar zitten te wachten op het moment waarop we eindelijk, mooi en moedig, in actie schieten.” – Rainer Maria Rilke

==

Wil je meer weten over de parallellen tussen mensen en organisaties? Lees mijn vorige blog over vitaliteit. Wil je weten hoe dat in de praktijk gaat; in de onderstroom duiken? Mail me: allard@synnervate.nl. Alles over Transition Dynamics (een soort TomTom voor transities) lees je in deze whitepaper.

* doorhalen wat niet van toepassing is

De kracht van afwijkingen

Darwin schreef: “It is not the strongest of the species that survive, nor the most intelligent, but the one most responsive to change.” Vervang species door organisaties of teams en de observatie klopt nog steeds. Vernieuwen is van levensbelang. Dat besef is er vaak wel, maar telkens veranderen en continu vernieuwen kost moeite. De sleutel voor werkelijke transformatie is het omarmen van afwijkingen. 

Het is makkelijker gezegd dan gedaan: afwijkingen zien, er nieuwsgierig naar zijn én ze omarmen. Immers, afwijkingen voelen meestal als niet kloppend en lastig. We duwen ze liever weg, sluiten ze uit, zodat alles blijft zoals het nu is – want het gaat toch goed? Uit eigen ervaring weet ik dat die reactie comfortabel voelt, maar vernieuwing in de weg staat. 

Ik herinner me Rob, mijn collega die geen heil zag in het zojuist door mij geprezen plan. Hij opperde alternatieven, die lastiger te realiseren waren, omdat ze ook het gedrag van ons als managementteam betroffen. Zijn pleidooi riep weerstand op. Mijn eerste reactie was dan ook ‘tot de orde roepen’. Ik koos ervoor vast te houden aan het oorspronkelijke plan en daarmee keerde de rust weer. Toen ik aan het einde van de dag naar huis reed, dacht ik opnieuw aan Rob. Hij had zijn nek uitgestoken, nieuwe mogelijkheden gezien en een genuanceerd tegengeluid laten horen. In plaats van afkappen had ik moeten aanmoedigen. En ja, dan ging er misschien een zorgvuldig uitgewerkt plan de prullenbak in, maar wat als zijn ideeën veel meer toegevoegde waarde hadden? De volgende dag vroeg ik Rob alsnog meer uitleg te geven. Dat vond ik niet makkelijk, want het was ook feedback op het functioneren van ons als management. Toch kon ik hem uit nieuwsgierigheid vragen naar zijn beweegredenen. Uiteindelijk besloten we verder te gaan met het alternatieve voorstel, dat zich inmiddels heeft bewezen als een erg goed plan.

Een ander voorbeeld is de pijnlijk eerlijke observatie van mijn collega Janneke. Zij bleef steeds vaker weg bij overleggen. Haar standpunt: “Waarom moeten we allemaal iets van alle onderwerpen vinden? We hebben deskundigen die hier goed over na hebben gedacht. Laten we er gewoon vanuit gaan dat zij het goed zien.” Dat vonden we lastig en afwijkend, want ja, we waren eraan gewend geraakt overal iets van te vinden en zo onze ‘slimheid’ te etaleren. Die gewoonte laten varen was niet gemakkelijk, maar verbeterde de kwaliteit van de overleggen enorm.

In mijn werk ben ik altijd op zoek naar de beste weg om tegengeluiden te horen. Vroeger vanuit leidinggevende rollen, nu vanuit interim-management en organisatieontwikkeling. Vanuit Synnervate helpen we organisaties die willen werken met Holacracy; een mooie vorm van zelfsturing, waarbij afwijkende meningen en voorstellen meer kans krijgen. Normaal gesproken delven ze namelijk vaak het onderspit. Collega’s komen direct met goedbedoelde oplossingen, er ontstaan lange discussies of het voorstel wordt vermengd met duizend-en-een aandachtspunten van anderen. 

Holacracy richt zich op het originele plan en op snelle stappen vooruit. De bedenker wordt uiterst serieus genomen en aangemoedigd om bij zijn of haar voorstel te blijven. Iedereen mag er wat van vinden, maar er is geen verplichting om iets met al die meningen te doen. Bezwaren zijn welkom, maar tellen alleen als ze valide zijn (er is een zorgvuldige procedure om dat te bepalen).

Deze aanpak levert ontzettend veel op: elk geluid krijgt een kans, het oeverloos geleuter droogt op als sneeuw voor de zon en de organisatie zet afwijkingen soepeltjes om in innovatie. Tot zover mijn observatie, met dank aan Darwin.

Wil je meer weten over Holacracy en de kracht van afwijkingen? Neem contact op met Synnervate.

Wat is jullie natuurlijke volgende stap?

Oriëntatiegesprek Neem contact op

In 60 min de samenwerking verkennen