Snel schakelen wanneer de nood hoog is

Noodsituaties zijn niet te voorspellen, maar de voorbereiding erop wel. Veiligheidsregio Fryslân coördineert de multidisciplinaire samenwerking tussen o.a. brandweer, politie, ambulancedienst, gemeente, bedrijven, defensie en inwoners van Friesland. De Covid-19-besmettingen vragen in 2021 en 2022 veel van de organisatie. Marcel van Wijk begeleidt in deze periode het team dat zorgt voor nieuwbouw en onderhoud van de brandweerkazernes en alle GGD-locaties van Friesland, waaronder de priklocaties.

Aanpak

Vanuit eerdere opdrachten als interim-manager is Marcel bij aanvang van de opdracht al goed bekend met de organisatie. Op basis van zijn ervaring met Integrale Coaching, Spiral Dynamics en Systeemgericht ontwikkelen, bewaakt hij de continuïteit van het werk én de gezondheid van zijn team. Dit gebeurt, naast efficiënte bijeenkomsten en heldere afspraken, voornamelijk in een-op-eengesprekken, waarin Marcel aandacht geeft aan de persoonlijke behoefte van medewerkers.

De situatie veranderde met de dag. We hebben een groot beroep gedaan op onze medewerkers, en het is nog steeds uitdagend werk, maar Marcel heeft er alles aan gedaan om roofbouw te voorkomen. Hij bewaart de rust en heeft oog voor de mensen. Tegelijkertijd weet hij pijnpunten bespreekbaar te maken, vanuit de frisse blik van een interim manager. Er wordt nu meer integraal gewerkt, zowel binnen onze eigen club als met andere afdelingen. Marcel bracht ons precies wat we nodig hadden.” ”

- Erik Knoll

Opbrengst

Veiligheidsregio Fryslân werkt ook gedurende de Covid-19-periode alert en slagvaardig aan de zorg en veiligheid van de Friese bevolking. Het team vangt de hoge werkdruk en continue veranderingen goed op. Veel medewerkers ontwikkelen zich, waardoor de organisatie als geheel veerkrachtiger uit de crisis komt.

Momenteel werkt Veiligheidsregio Fryslân aan urgente zaken omtrent de vluchtelingencrisis. Tegelijkertijd realiseert de organisatie een groot bouwprogramma rondom de brandweerkazernes. Ook is er aandacht voor duurzaamheid en circulariteit.

Onafhankelijke media

Stichting Democratie & Media investeert in onafhankelijke, kritische media en in een sterke en integere democratische rechtsstaat. Zoals S.P.E.A.K., een collectief van moslimvrouwen, en PILP van het Nederlands Juristen Comité voor de Mensenrechten, die de mogelijkheden van strategisch procederen voor mensenrechten in Nederland verkent. Door het fonds ondersteunde initiatieven dragen bij aan een goed geïnformeerde betrokken en actieve maatschappij.

Stichting Democratie & Media wil onderzoeken hoe ze op andere, niet-financiële, manieren van betekenis kan zijn. Met die vraag, en het idee voor een inspirerende meetup, benadert Maartje Eigeman Ard Hordijk (Synnervate) en Mohamed Machbouâa (Cosmopolitan Innovation Office).

We spelen nu zelf een actievere rol in het versterken van het netwerk van iedereen die we ondersteunen. De meetup, die we nu voor de derde keer gaan organiseren, wordt erg gewaardeerd. Deelnemers ervaren zo’n dag als een warm bad. Ze herkennen elkaars betrokkenheid en blik op bepaalde problematiek, bijvoorbeeld privacy of anti-racisme, ook als ze in heel verschillende sectoren werken. Ze zijn onder de indruk van elkaars expertise en besluiten soms ter plekke om samen verder te werken aan projecten. Tegelijkertijd versterken wij als fonds tijdens zo’n dag onze relatie met ons netwerk. We laten zien wat we belangrijk vinden.

- Maartje Eigeman, Stichting Democratie & Media

Aanpak

Het team ontwerpt, onder begeleiding van Ard en Mohamed, een netwerkbijeenkomst van een halve dag, waarvoor ze de organisatie uitnodigen die financiële steun ontvangen van het fonds.

Het programma bestaat uit drie onderdelen:

  1. Skill sharing: Experts aan het woord. Organisaties die financiële steun van Stichting Democratie en Media hebben ontvangen, delen hun ervaring.  Sprekers delen een mislukking én de lessen die daaruit volgden.
  1. Burning questions: Gesprekken over dilemma’s uit de praktijk van deelnemers.
  1. Open space: Wat kan SDM doen om haar doelen nog beter te bereiken? Gesprekken over gezamenlijke thema’s en acties.

Op basis van de positieve reacties wordt de meetup het jaar erop uitgebreid naar een hele dag, en is er vooral ruimte voor inspiratie, workshops, eigen initiatief en kruisbestuiving. 

Wat is er veranderd?

Door journalisten, activisten, juristen, campaigners, en onderzoekers dichter bij elkaar te brengen, heeft Stichting Democratie en Media een nieuwe vorm gevonden om haar missie gestalte te geven. De jaarlijkse meetup is inmiddels een vast onderdeel van de strategie. Deelnemers zoeken elkaar ook na de meetup op, wisselen kennis uit en werken soms samen aan overlappende thema’s. De onderlinge verbinding is sterker geworden.

Kompas

Stichting Democratie & Media investeert in onafhankelijke, kritische media en in een sterke, integere democratische rechtsstaat. The Black Archives bijvoorbeeld, een uniek historisch archief vanuit zwarte perspectieven die elders vaak onderbelicht zijn, en Platform Authentieke Journalistiek, een samenwerkingsverband van een groep jonge onderzoeksjournalisten. Door het fonds ondersteunde initiatieven dragen bij aan een goed geïnformeerde betrokken en actieve maatschappij.

Stichting Democratie & Media wil tijd vrijmaken om haar strategie te herijken en om zorgvuldig te kijken naar de eigen manier van werken. De huidige missie blijft het vertrekpunt. Die staat. De gewenste herijking gaat meer over focus en keuzes maken: Doen we de juiste dingen? Hebben we de juiste prioriteiten? Klopt onze werkwijze, zoals bijvoorbeeld het werken via oproepen? Kunnen we explicieter maken hoe we tot onze keuzes komen? Het team vraagt Ard Hordijk dit proces te begeleiden.

“Ard is een constructieve meedenker, de sessies onder zijn begeleiding verliepen heel vloeiend. We hebben meer inzicht gekregen over de verschillende rollen die wij als fonds in kunnen nemen, binnen het ecosysteem van initiatieven die we ondersteunen.”

- Maartje Eigeman, Stichting Democratie & Media

Aanpak

Ard begeleidt twee bijeenkomsten met het team van Stichting Democratie & Media. De eerste sessie gaat over strategie, de tweede over rollen. Ard kiest voor de strategie-definitie die in Holacracy gebruikt wordt: een kompas dat je op ieder moment, bij iedere beslissing kan inzetten om de richting te bepalen. Zo’n kompas bestaat uit een zin met twee elementen die beide belangrijk zijn. Het een krijgt de voorkeur boven het andere, bijvoorbeeld ‘Purpose gedreven klanten zelfs boven meer klanten’ of ‘Het steunen van organisaties bij hun institutionele ontwikkeling zelfs boven nieuwe organisaties steunen’. 

De diepte in

Om deze afwegingen zorgvuldig te kunnen maken, neemt Ard het team mee in het U-proces. Eerst kijkt hij met het team naar de gebeurtenissen binnen en buiten Stichting Democratie en Media, en vervolgens naar de onderliggende patronen (seeing the system). In de volgende stap (sensing the system) vraagt hij hoe het voelt om onderdeel uit te maken van het systeem dat net beschreven is. Daarna wordt onderzocht wat het fonds te doen heeft in de wereld (presencing).

Hoe transities verlopen

In de tweede sessie is er aandacht voor de maatschappelijk transities waar Stichting Democratie & Media deel van uitmaakt, via de organisaties die zij financieel ondersteunt. Ard zet hiervoor Transition Dynamics in, met name de dubbele S-curve en de vier rollen. De dubbele S-curve schetst het verloop van een manier van werken of leven die succesvol is. Eerst is er groei. Op een bepaald moment loopt die ontwikkeling tegen grenzen aan, waarna de groei afneemt en uiteindelijk stopt. Sommige mensen zien de grenzen eerder dan anderen en gaan nieuwe manieren van werken en denken ontwikkelen. De transitie is dan in gang gezet; er ontstaat een nieuwe, tweede S-curve.

Rollen kiezen

In de overgang van een oude naar een nieuwe situatie vallen vier rollen op. Die van Optimalisator (bv. ontwerper die zich richt op zuiniger rijden) de Vernieuwer (bv. de ontwerper van elektrische auto’s), de Overstapbegeleider (bv. de organisatie die zorgt dat elektrische auto’s op grote schaal beschikbaar worden) en – vaak onderbelicht – de rol van Stervensbegeleider (bv. afdeling die zorgt voor een zorgvuldige afbouw van het oude systeem en oude werkwijzen, die geen bestaansrecht meer hebben). 

Ard vraagt het team van Stichting Democratie & Media te inventariseren welke rollen de organisaties die zij ondersteunen, innemen. Ook kijken ze samen naar de eigen gewenste rollen.  

Wat is er veranderd?

Het team heeft meer inzicht in de maatschappelijke transities waar het fonds bij betrokken is, en welke rol ze daarin wil innemen. Ook is het team meer systemisch naar deze maatschappelijke verandering gaan kijken. Waar voorrang aan wordt gegeven en waarom, is expliciet gemaakt en duidelijk gekoppeld aan de missie.

Samen met deze opdrachtgever levert Synnervate een bijdrage aan twee van de 17 Duurzame Ontwikkelingsdoelstellingen:

  • Gelijke rechten voor mannen en vrouwen en empowerment van vrouwen en meisjes (doel nr. 5).
  • Bevorderen van veiligheid, publieke diensten en recht voor iedereen (doel nr. 16). 

Spiral Dynamics inspireert 

Dezelfde bril

Mensen handelen volgens hun eigen waarden, wat soms samenwerking bemoeilijkt. Zo ook bij gemeente Steenwijkerland. De algemeen directeur vraagt Synnervate naar een gemeenschappelijke taal over dit ontwerp, zodat medewerkers door ‘dezelfde bril’ kunnen kijken.

Aanpak

Synnervate introduceert vrijwel alle medewerkers van de gemeente Steenwijkerland in Spiral Dynamics, middels praktijkgerichte trainingen.

“De SDi-training werd op een toegankelijke en interactieve wijze gegeven. Er is meer begrip ontstaan voor elkaar, voor onze inwoners en ondernemers. Het mooie van SDi is, dat het laat zien dat in een organisatie alle waarden belangrijk zijn. Een waardenprofiel is niet goed of fout.”

- Selie Weistra, algemeen directeur Steenwijkerland

Change

Spiral Dynamics heeft veel van de onderlinge verschillen verklaard. De gemeente Steenwijkerland gebruikt de opgedane inzichten en de nieuwe gemeenschappelijke taal bij het verder ontwikkelen van de organisatie.

De makers van deze verandering zijn:

  • Selie Weistra | gemeente Steenwijkerland
  • Edwin Holwerda & Allard de Ranitz | Synnervate

Goud, suiker en chocola

Duurzame productie, eerlijke producten

Solidaridad is een internationaal opererende maatschappelijke organisatie met meer dan 45 jaar ervaring in het verduurzamen van productieketens. Samen met partijen in die ketens, van boeren tot multinationals, werkt Solidaridad aan eerlijke producten die geen schade toebrengen aan mens of milieu en bovendien voor iedereen winstgevend zijn. Daartoe zijn verschillende campagnes in het leven geroepen, ondermeer ‘For the Love of Chocolate’, ‘How to Change the World with Sugarcane’ en ‘Op weg naar Goed Goud’. Solidaridad wil graag weten hoe effectief deze campagnes zijn. Verhogen ze het bewustzijn in de cacao, suiker– en goudindustrie? In hoeverre dragen ze bij aan het verduurzamen van de productieketens? En welke onderliggende patronen spelen mee?

Aanpak

Ard Hordijk, Changemaker bij Synnervate, analyseert de campagnes aan de hand van Spiral Dynamics. Middels interviews en online onderzoek krijgt hij een goed beeld van verschillende waardesystemen, verandercondities en veranderstadia in de drie sectoren. Uit de analyse blijkt ten eerste dat campagnes van Solidaridad relevante partijen samenbrengt. Daarnaast sluiten de campagnes inhoudelijk goed bij de behoefte van de verschillende sectoren. Een goed voorbeeld daarvan is de suikerrietcampagne. Solidaridad heeft ervoor gekozen niet de misstanden in die sector te benadrukken, maar in te spelen op de trots (paars) op het economische en duurzame potentieel van het gewas (oranje-groen). In termen van Spiral Dynamics; er is in de sector voldoende dissonantie met de huidige situatie (veranderconditie 3), waardoor er ruimte ontstaat voor openheid (veranderconditie 1).

Change

Ard adviseert voldoende aandacht te besteden aan het ontwikkelen van een verhaallijn die aansluit bij de veranderdynamiek van de betreffende sector. Voor de suikerrietcampagne betekent dat het aandragen van alternatieven (veranderconditie 4) en het slechten van barrières (veranderconditie 5). Solidaridad verwerkt deze adviezen in toekomstige campagnes.

De makers van deze verandering zijn:

  • Solidaridad
  • Ard Hordijk | Synnervate

Stut voor journalistiek en rechtsstaat

Sterkere structuur

De Stichting Democratie en Media (SDM) steunt initiatieven die bijdragen aan onafhankelijke, kritische journalistiek en aan een sterke, integere democratische rechtsstaat. Denk aan anti-racisme activisten en theatermakers, aan onderzoeksjournalisten en mensenrechtenadvocaten – en alles wat daartussen zit. Tot nu toe bestaat de steun van SDM uit geld. De organisatie wil echter graag meer doen dan alleen financiering bieden.

Aanpak

Synnervate ontwerpt, samen met Mohamed Machbouâa van Cosmopolitan Innovation Office, een bijeenkomst voor alle partijen die verbonden zijn aan SDM. Het is doel elkaars werk en netwerk leren kennen en zorgen voor nieuwe vruchtbare verbindingen.

““Ik kijk terug op een bijzondere dag. Van veel mensen gehoord hoe gaaf ze het vonden om bij elkaar te komen en interessante mensen te spreken over onderwerpen die ertoe doen. Ook al verschillende mooie voorbeelden van nieuwe verbindingen en nieuwe ideeën gehoord.””

- Maartje Eigeman, SDM

Change

Het netwerk van mensen die zich werken aan onafhankelijke journalistiek en een onze democratische rechtsstaat is sterker geworden, met SDM als waardevolle stut.

De makers van deze verandering zijn:

  • Maartje Eigeman | SDM
  • Mohamed Machbouâa I Cosmopolitan Innovation Office
  • Ard Hordijk | Synnervate

Toegang tot zorg en kennis

Krachten bundelen

‘Seksuele en reproductieve gezondheid en rechten’ is een belangrijk onderwerp in internationale ontwikkelingssamenwerking. Helaas zijn veel van de internationale doelen nog niet behaald. Zo is het percentage moeders dat sterft rond de bevalling nog erg hoog en de toegang tot HIV-medicijnen in veel landen beperkt. Ook kan kennis over effectiviteit van maatregelen beter ingezet worden. In 2011 kondigt de Nederlandse Minister van Buitenlandse Zaken daarom aan een kennisplatform op te richten. Aan Synnervate de vraag dit proces te begeleiden en samen deze vragen te beantwoorden:

  • Hoe kan in zo’n kennisplatform de kracht van betrokken SRGR-kennisdragers volledig tot zijn recht komen, terwijl er tegelijkertijd constructief wordt samengewerkt, voorbij het belang van de eigen organisatie?
  • Hoe betrekken we andere partijen er zo bij, dat ze eigenaarschap voor dit platform vertonen?
  • Wat is de natuurlijke plek van het Ministerie in zo’n platform? En van bestaande initiatieven rond SRGR?’

Aanpak

In mei en juni 2012 begeleidt Synnervate een aantal bijeenkomsten met belanghebbenden uit verschillende sectoren: kennisinstituten, universiteiten, NGO’s, experts en overheid. De deelnemers bepalen gezamenlijk de algemene ontwerpcriteria voor het kennisplatform. Synnervate baseert de bijeenkomsten op de principes van Art of Hosting en Meshworking.

Met behulp van diepte-interviews en Spiral Dynamics maakt Synnervate een analyse van de geleerde lessen van de eerdere SRGR-initiatieven. Dit leidt tot erkenning van de waarde van de bestaande initiatieven en tot aanbevelingen voor het ontwerp van het nieuwe platform.

Change

Een zorgvuldig samengestelde ontwerpgroep van vijf professionals uit het SRGR-veld ontwikkelt samen met het Ministerie op basis van de verkregen inzichten een concept-ontwerp voor het kennisplatform. Deze bevat beschrijvingen van doelstelling, visie, strategie, verwachte resultaten, een passende organisatiestructuur en gewenste samenwerking met externe belanghebbenden. Dit concept-ontwerp wordt getoetst binnen het Ministerie, met een aantal sleutelorganisaties rond SRGR en in een grotere bijeenkomst met alle belanghebbenden. Op basis van de verzamelde feedback maakt de ontwerpgroep begin 2013 het ontwerp definitief. Dat is een natuurlijk moment voor Synnervate om als projectleider een stap terug te doen. De ontwerpgroep – inmiddels interim stuurgroep – gaat zelfstandig verder met het implementeren van het kennisplatform.

Hoe gaat het nu

Het kennisplatform functioneert naar wens. Deelnemers zien de speerpunten van het SRGR-beleid van het Ministerie als logische inhoudelijke kaders voor het platform. Eerdere kennis-initiatieven, zoals Share-Net, hebben hun natuurlijke plek gevonden in het platform. Het secretariaat wordt gehost door het Koninklijk Instituut voor de Tropen. Inmiddels is er een nieuwe stuurgroep gekozen, met vertegenwoordigers van de wetenschap, NGO, bedrijfsleven en de overheid.

De makers van deze verandering zijn:

  • Ministerie van Buitenlandse Zaken
  • Ard Hordijk | Synnervate

Wat is jullie natuurlijke volgende stap?

Oriëntatiegesprek Neem contact op

In 60 min de samenwerking verkennen