Het brein als schatkamer voor geluk

Veel therapie en coaching richt zich uitvoerig op het onderzoeken en oplossen van ineffectieve patronen, maar onvoldoende op het veranderen van het brein. Terwijl het installeren van een betere ‘basisinstelling’ veel kan bijdragen aan een goede kwaliteit van leven. Het is eigenlijk een verborgen schat die gewoon onder je voeten ligt: de veerkracht om vanuit rust en openheid alle uitdagingen van het leven tegemoet te treden.

Een leraar zei ooit tegen me: “De kwaliteit van je aandacht nú is bepalend voor het soort toekomst dat je krijgt.” Deze intrigerende wijsheid en tevens oersimpel instructie is me altijd bijgebleven. Werkt het echt zo? En hoe breng ik het in de praktijk? Ik vond het antwoord in recente kennis uit de neurowetenschap (Hanson, Siegel, Kahneman).

Onze voorouders hadden veel meer rust

De hersenen zijn van oudsher zo geprogrammeerd, dat we ons primair richten op zaken die een bedreiging vormen: tekorten, verlies van veiligheid of verlies van verbinding. In de oertijd was er 80-90% van de tijd rust en vrede, met af en toe een grote bedreiging waardoor alle overlevingssystemen actief werden (de rode modus van het brein). Het zorgde voor het uitscheiden van de hormonen adrenaline en cortisol en de daarmee gepaard gaande verhoogde hartfrequentie, bloeddruk en bloedsuikerspiegel, waardoor direct een flight, fight of freeze reactie volgde. Was het gevaar geweken, dan keerden de hersenen en daarmee het lichaam weer terug naar de ruststand (groene modus).
Diezelfde programmering zorgt ervoor dat we nu vaak te lang in verhoogde alertheid verkeren. Er is immers een continue stroom van prikkels en afleidingen. Een vervelend mailtje kan dan al aanleiding zijn om je uren slecht te voelen.

Ongelukkiger dan nodig

Hanson stelt in zijn boek ‘Hardwired happiness’ dat je vanzelf een ontevreden, ongerust en depressief brein ontwikkelt als je vaak verkeert in stress, gejaagdheid, of veel wordt afgeleid  tijdens je bezigheden. Het wordt dan deel van je hardware.
Daarnaast is het zo dat het brein weinig acht slaat op prettige ervaringen. Het is immers geprogrammeerd om vooral op dreiging te letten. Positieve ervaringen worden niet actief opgeslagen, terwijl deze het brein juist in de ontspannen groene modus kunnen brengen. Dat is nogal wat. We zijn eigenlijk gestresster, ongeruster en ongelukkiger dan nodig is!

Nieuwe verbindingen aanleggen

Gelukkig zijn we in staat om de hardware van ons brein te veranderen. Het is namelijk plastisch: dat betekent dat het zich voortdurend aanpast door nieuwe verbindingen te maken en door snelle routes te creëren voor handelingen die we vaak uitvoeren. Zo hebben we ‘gebaande paden’, waardoor we snel en automatisch kunnen reageren en handelen in situaties. Elke sporter of musicus weet hoe het brein zo’n ‘snelle route’ kan aanleggen door telkens (de aanvankelijk moeilijke) motorische vaardigheid te herhalen. Is die nieuwe neurale route eenmaal ingesleten, dan hoef je daar geen bewuste aandacht meer aan te geven. 

Aandacht richten op positieve ervaringen

De plasticiteit van het brein kunnen we ook inzetten voor het vergroten van onze levenskwaliteit en veerkracht. Volgens Hanson vormen positieve ervaringen en gevoelens de bouwstenen voor een gezond en gelukkig leven. Hij ontwikkelde een simpele methode, bestaande uit vier stappen, om de hersenen vaker in de ontspannen modus te brengen. De kern is: actief de juiste zaadjes voeden. Een paar keer per dag 10 seconden ‘trainen’ is al genoeg.

  1. Heb een positieve ervaring.

Breng je aandacht bewust naar een positieve ervaring: bv. de lekkere smaak van je boterham, het prettige gevoel dat je hebt als een collega je een compliment maakt, het plezier dat je voelt als je kind blij uit school komt, een appje waar je om moet lachen. Het mag een echte ervaring zijn, maar ook een ervaring uit je herinnering: herbeleef een intiem moment met je geliefde, bedenk iets waar je dankbaar voor bent.

  1. Verrijk de ervaring.

Eraan denken is niet genoeg, het gaat erom de ervaring intens te beleven. Juist dat zorgt voor de verankering in ons brein. Neem daarom minstens vijf tot tien seconden om je lichaam helemaal te vullen met het goede gevoel. Wees nieuwsgierig: zoek iets nieuws in de ervaring, iets wat je nog niet was opgevallen eerder. Gebruik al je zintuigen, geniet ervan!

  1. Absorbeer de ervaring.

Zet je intentie erop om de ervaring een onderdeel van jou te laten worden. Doordat je tijd neemt en in de ‘ervaring duikt’ gaan de neuronen samen ‘vuren’ (=actief zijn), waardoor er een nieuwe verbinding ontstaat.

  1. Maak nieuwe verbindingen.

Als je meer ervaren raakt kun je zelfs dit soort positieve momenten gaan koppelen aan negatieve ervaringen uit het verleden, zodat er een nieuwe associatie ontstaat. Bouw echter eerst wat ervaring op met stap 1 t/m 3.

Wil je hier meer over weten en zien hoe deze kennis samenhangt met de wijsheid uit de Oosterse mystieke tradities? Synnervate biedt de opleiding Integrale Coaching aan waarin deze stof onderdeel is van het drie-jarige programma. Kijk op www.integrale-coaching.nl

 

Welke verandering wil jij teweeg brengen? Neem contact op

Wat is jullie natuurlijke volgende stap?

Oriëntatiegesprek Neem contact op

In 60 min de samenwerking verkennen