Auteur: Marcel van Wijk

Is je wel eens opgevallen dat alles in de natuur cyclisch verloopt? Eb en vloed, de 4 seizoenen, dood en geboorte. Er is een begin, een groeifase, een stabiele fase en een natuurlijk einde, dat vaak weer een nieuw begin inluidt.

Stel, wij mensen zouden ook meer cyclisch gaan leven en werken. Dan vertoeven we nu in de tijd van de opkomende bloei. We zouden vooral nieuwe verbindingen leggen en aandacht geven aan snelle innovatie, groeispurts en ontwikkeling. We zouden ons bezig houden met de vraag: wat is mijn bloesem? Wetende dat er straks appels groeien, wat laat ik nu ontkiemen?

Bij mij persoonlijk krijgt dat vorm door boeken te lezen die gaan over het regeneratieve vermogen van de mens, bijvoorbeeld ‘Leven & werken in het ritme van de seizoenen’ van Jaap Voigt en het boek ‘Regenerative Leadership’ van Giles Hutchins en Laura Storm. Ze leggen oude wijsheden bloot en inspireren om opnieuw verbinding te maken, met elkaar en met de aarde.

blog lezen

Hoe zou het zijn als we ons werkritme en ons leven aanpassen aan de ritmes van de seizoenen? Zou het ons werkgeluk en welbevinden beïnvloeden? Durven wij net als de natuur regeneratief te zijn? Deze vragen stel ik mezelf, in het gezelschap van een heel oude appelboom.

Appelbomen geven al generaties lang appels. Ze laten zich voeden door een gezonde bodem en pakken licht vanuit de hemel. Ze geven en nemen precies wat ze nodig hebben om te leven. Appelbomen veren mee met de seizoenen. Er zijn vruchten in de herfst, het is stil in de winter, de bloesem dient zich aan in de lente, de zomer doet de rest. Appelbomen – en andere levende organismen – begrenzen zichzelf, zodat er later gefloreerd kan worden. En ze leven in verbinding met elkaar.

Wij mensen zouden baat hebben bij een ritme dat meer in overeenstemming is met de natuur. We gaan immers altijd maar door, elk seizoen weer. De laatste winters weerspiegelen dat ook nog eens; de seizoenen worden net zo monotoom als ons werkritme. Bijna alleen maar pieken en weinig rustpunten. We zouden meer rust kunnen nemen en onszelf begrenzen als de natuur dat van ons vraagt. Om zo ook weer helemaal te kunnen floreren als de tijd daarom vraagt.

Eén van de processen in de natuur die mij erg boeit, is regeneratie. Dit is het biologische of fysiologische verschijnsel waarbij beschadigde delen van een organisme volledig worden hersteld. Peter Merry beschrijft in zijn artikel ‘From transformation to regeneration of consiousness’ de noodzaak van een regeneratieve manier van denken en leven. Dat gaat verder dan het ‘conservatieve’ begrip duurzaamheid. Wat mij trof in het artikel is de uitnodiging om ook onze schaduwkanten onder ogen te komen en onszelf opnieuw uit te vinden. Onze grenzeloze manier van leven, waarbij we onszelf hebben losgekoppeld van het ritme van de natuur, heeft immers zijn tol geëist. De verbinding met onszelf, met elkaar en met de aarde herstellen is wat mij betreft cruciaal om de ecologische crisis te boven te komen en de aarde leefbaar te houden voor toekomstige generaties. Beschadigde delen herstellen begint bij onszelf.

Hoe kunnen we onszelf weer leren zien als onderdeel van een veel groter geheel? Durven we ons regeneratief op te stellen en bewust te zijn van onze eigen grenzen, en ook die van andere organismen, waaronder de aarde zelf?

De oude appelboom zwijgt. Toch geeft ze me antwoorden. Mensen floreren ook bij veel diversiteit, periodes van rust en gezonde voeding afkomstig uit een gezonde bodem. Het stelt ons in staat onze talenten te laten zien, privé en op het werk. Laten we een voorbeeld nemen aan de appelboom, minstens 4 seizoenen lang.

Deze blog is geschreven door Marcel van Wijk, changemaker bij Synnervate.

 

 

Onze monotone maatschappij met een standaard voor meningen is lekker efficiënt en productief. Het gaat alleen ten koste van alles wat de aarde en ons mensen mooi maakt. Waar zijn de mensen met afwijkende meningen die niet tegenover elkaar staan, maar elkaar verrijken?

Ik mis in debatten de ruimte voor verrijking van elkaars mening en kleur. Verschillende meningen krijgen wel aandacht, maar ze worden niet bij elkaar gebracht. Ondertussen houdt de meerderheid zich stil. Dat ligt ook aan onszelf, we vallen liever niet op. ‘Doe maar normaal’ speelt ons parten. Maar wat is normaal? Is een land vol raaigras en maisvelden normaal? Of juist een biodivers landschap met verschillende soorten en bloemen? 

De onderliggende vraag is eigenlijk: wat betekent het om mens te zijn in deze tijd? Alles wat er nu gaande is, nodigt ons uit om daarover na te denken (corona, biodiversiteitsverlies, grote maatschappelijke transities, verandering van bestuurscultuur).

Ik wil graag een oproep doen: kijk voorbij de mening, kleur en haardracht van iemand die je ontmoet. Hoor elkaars informatie. Blijf luisteren. Betwijfel de aannames die je hebt over de ander en neem daarbij niet je eigen groep als referentiekader. Onderdruk tegelijkertijd niet je eigen kleur. Dan krijgt de symphonie tussen mensen aandacht en kunnen groepen zich op een natuurlijke wijze ontwikkelen. 

De interactie tussen verschillende individuen zorgt voor balans en kracht in de groep. Het brengt een onderwerp of gesprek naar terreinen die we zelf nog niet ontgonnen hadden. Zo werkt het ook in organisaties. In mijn werk stimuleer ik nieuwe routines: aannames over elkaar toetsen, moeilijke gesprekken aangaan en een kinderlijke blik van nieuwsgierigheid hanteren. Ik laat zien hoe je verschillende informatiestromen kunt integreren en hoe waardevol het is om in alle rust af te pellen wat iemand echt bedoelt met actie, vraag of opmerking. Het luisteren naar iemands kleur vergt namelijk bewustzijn en oprechte aandacht. Die aspecten van mens-zijn zijn niet altijd makkelijk. Ook ik moet mezelf eraan blijven herinneren mijn eigen kleur -mijn gevoel, mijn informatie-  te laten zien. 

Een monotoon landschap is een stil landschap, dat zich niet op natuurlijke wijze kan aanpassen wanneer omstandigheden dat vragen. Een biodivers landschap is altijd in beweging en vol geluid. De onderlinge verschillen versterken het geheel.  

Wil je meer weten over de kunst van elkaar horen en zien, in het licht van de transities die nu gaande zijn, neem dan contact op met Marcel van Wijk.

 

Nu deze crisis al even duurt, en deze week duidelijk werd dat het einde nog niet in zicht is, ervaar ik een flinke interne tweestrijd. Een deel van mij kan niet wachten alles weer aan te slingeren. Aan de bak wil ik! Een ander deel van mij, ik denk een wijzer deel, sommeert me te verduren, te beschouwen en niet de lessen te missen die nu voor mijn voeten liggen. 

Veel mensen zijn gewend aan een constante stroom van acties en handelingen, die direct een bevredigd gevoel geven. Stilstaan bij de onaangename gevoelens die deze crisis met zich meebrengt, en die als het ware aankijken, is minder vanzelfsprekend. Wij zijn echter heel goed in staat om onszelf te bekijken en te evalueren wat er gebeurt. Welke route geef ik voorrang, nu er tijd is?

Maak ik voor het Universitair Medisch Centrum Groningen, waar ik werk als interim programmamanager, een kant-en-klaar, daadkrachtig plan dat ervoor zorgt dat alle projecten zo snel mogelijk weer draaien? Mijn adrenaline gaat stromen bij de gedachte alleen al. Lekker! Ondertussen weet ik heel goed wat het duurzame antwoord is: eerst verdiepen, eerst beschouwen en de opbrengst delen. De wereld is aan het veranderen. Wij dus ook. 

Ik zou een oproep willen doen aan alle programma- en projectmanagers: neem rustig de tijd voor een evaluatie. Zelf haal ik altijd inspiratie uit de 17 Duurzame Ontwikkelingsdoelstellingen. Ik wil namelijk graag programma’s ontwikkelen die een positieve impact hebben op mensen en de maatschappij. Stel jezelf bijvoorbeeld deze vragen: 

✓ Is mijn programma nog hetzelfde als voor de lockdown? Wil ik dat nog wel?

✓ Welke inzichten heb ik zelf gekregen tijdens deze stilte?

✓ Draagt mijn project of programma echt nog bij aan wat de organisatie nu nodig heeft? 

✓ Willen wij een actieve(re) rol spelen in een van de vele maatschappelijke en mondiale transities (klimaat, energie, onderwijs etc.) 

✓ Zo ja, welke rol past bij ons?

Mijn eigen onrust om in actie te komen is niet direct verdwenen. Maar ik weet, en voel, dat nú even wat langer stilstaan ervoor gaat zorgen dat we straks direct vijf stappen in de goede richting zetten. Dat neem ik mee naar de eerstvolgende ZOOMmeeting.

==

Synnervate werkt momenteel samen met opdrachtgevers mee aan het realiseren van deze 9 Duurzame Ontwikkelingsdoelstellingen. We begeleiden organisaties bij het vinden van hun rol in maatschappelijke transities. Het is ons favoriete gespreksonderwerp bij de koffie.

 

.