Onze top 10 van bronnen over Holacracy is een van de meest gelezen artikelen op deze website. We hebben ze opnieuw onder de loep genomen en een paar nieuwe toegevoegd. Nieuwsgierig naar Holacracy? Laat je inspireren door deze video’s en artikelen.
Hoe zou het zijn als we ons werkritme en ons leven aanpassen aan de ritmes van de seizoenen? Zou het ons werkgeluk en welbevinden beïnvloeden? Durven wij net als de natuur regeneratief te zijn? Deze vragen stel ik mezelf, in het gezelschap van een heel oude appelboom.
Appelbomen geven al generaties lang appels. Ze laten zich voeden door een gezonde bodem en pakken licht vanuit de hemel. Ze geven en nemen precies wat ze nodig hebben om te leven. Appelbomen veren mee met de seizoenen. Er zijn vruchten in de herfst, het is stil in de winter, de bloesem dient zich aan in de lente, de zomer doet de rest. Appelbomen – en andere levende organismen – begrenzen zichzelf, zodat er later gefloreerd kan worden. En ze leven in verbinding met elkaar.
Wij mensen zouden baat hebben bij een ritme dat meer in overeenstemming is met de natuur. We gaan immers altijd maar door, elk seizoen weer. De laatste winters weerspiegelen dat ook nog eens; de seizoenen worden net zo monotoom als ons werkritme. Bijna alleen maar pieken en weinig rustpunten. We zouden meer rust kunnen nemen en onszelf begrenzen als de natuur dat van ons vraagt. Om zo ook weer helemaal te kunnen floreren als de tijd daarom vraagt.
Eén van de processen in de natuur die mij erg boeit, is regeneratie. Dit is het biologische of fysiologische verschijnsel waarbij beschadigde delen van een organisme volledig worden hersteld. Peter Merry beschrijft in zijn artikel ‘From transformation to regeneration of consiousness’ de noodzaak van een regeneratieve manier van denken en leven. Dat gaat verder dan het ‘conservatieve’ begrip duurzaamheid. Wat mij trof in het artikel is de uitnodiging om ook onze schaduwkanten onder ogen te komen en onszelf opnieuw uit te vinden. Onze grenzeloze manier van leven, waarbij we onszelf hebben losgekoppeld van het ritme van de natuur, heeft immers zijn tol geëist. De verbinding met onszelf, met elkaar en met de aarde herstellen is wat mij betreft cruciaal om de ecologische crisis te boven te komen en de aarde leefbaar te houden voor toekomstige generaties. Beschadigde delen herstellen begint bij onszelf.
Hoe kunnen we onszelf weer leren zien als onderdeel van een veel groter geheel? Durven we ons regeneratief op te stellen en bewust te zijn van onze eigen grenzen, en ook die van andere organismen, waaronder de aarde zelf?
De oude appelboom zwijgt. Toch geeft ze me antwoorden. Mensen floreren ook bij veel diversiteit, periodes van rust en gezonde voeding afkomstig uit een gezonde bodem. Het stelt ons in staat onze talenten te laten zien, privé en op het werk. Laten we een voorbeeld nemen aan de appelboom, minstens 4 seizoenen lang.
Deze blog is geschreven door Marcel van Wijk, changemaker bij Synnervate.
Hoe geven we inzichten die de lockdown gaf een plek in ons vertrouwde (werk)leven? Jasper Rienstra beantwoordt die vraag als volgt: “Door niet iets te doen. Een van de ‘blessings in disguise’ van de lockdown was de gedwongen rust, de eenvoud en het gebrek aan volle agenda’s. Het deed veel mensen goed; er was méér rust dan die ze voor zichzelf zouden hebben georganiseerd. Hadden we het dus veel te druk? En maakten we daar dan weer een verbeterproject van, met doelen, een planning en een gewenst resultaat? Inspirerender is deze conclusie: we zijn al best goed in het omgaan met nieuwe omstandigheden, ons eraan overgeven, en de waarde ervan zien. Als we dat kunnen in de lockdown, dan kunnen we dat ook na de lockdown. Het achterwege laten van de ‘’maximalisatie van de inzichten-opbrengst’ lijkt me een goed begin. En vanaf daar: overgeven aan wat zich aandient. Dan blijven we wakker, nieuwsgierig en veerkrachtig.”
Impact Hub Amsterdam ziet de toenemende behoefte van organisaties om samen te werken aan maatschappelijke transities en zet daarvoor issue-based ecosystemen op. In een ecosysteem werken maatschappelijk ondernemers, klanten, financiers, overheden en kennisinstellingen samen aan het versnellen van een transitie, rondom de onderwerpen voedsel, circulair ondernemen en inclusiviteit. Een ecosysteem bouwt voor op de bestaande netwerken, waarin het gaat om het leggen van contacten en eruit halen wat partijen nodig hebben. Ard Hordijk gaat met Impact Hub de afgelopen periode evalueren, op zoek naar geleerde lessen van andere organisaties en inzichten van wetenschappers. Het doel is beter te begrijpen hoe een issue-based ecosystemen zich ontwikkelen en hoe die ontwikkeling gestimuleerd kan worden. De uitkomsten van het onderzoek zijn ook inzetbaar voor andere organisaties die een rol willen spelen in het versnellen of ondersteunen van transities.
Onze monotone maatschappij met een standaard voor meningen is lekker efficiënt en productief. Het gaat alleen ten koste van alles wat de aarde en ons mensen mooi maakt. Waar zijn de mensen met afwijkende meningen die niet tegenover elkaar staan, maar elkaar verrijken?
Ik mis in debatten de ruimte voor verrijking van elkaars mening en kleur. Verschillende meningen krijgen wel aandacht, maar ze worden niet bij elkaar gebracht. Ondertussen houdt de meerderheid zich stil. Dat ligt ook aan onszelf, we vallen liever niet op. ‘Doe maar normaal’ speelt ons parten. Maar wat is normaal? Is een land vol raaigras en maisvelden normaal? Of juist een biodivers landschap met verschillende soorten en bloemen?
De onderliggende vraag is eigenlijk: wat betekent het om mens te zijn in deze tijd? Alles wat er nu gaande is, nodigt ons uit om daarover na te denken (corona, biodiversiteitsverlies, grote maatschappelijke transities, verandering van bestuurscultuur).
Ik wil graag een oproep doen: kijk voorbij de mening, kleur en haardracht van iemand die je ontmoet. Hoor elkaars informatie. Blijf luisteren. Betwijfel de aannames die je hebt over de ander en neem daarbij niet je eigen groep als referentiekader. Onderdruk tegelijkertijd niet je eigen kleur. Dan krijgt de symphonie tussen mensen aandacht en kunnen groepen zich op een natuurlijke wijze ontwikkelen.
De interactie tussen verschillende individuen zorgt voor balans en kracht in de groep. Het brengt een onderwerp of gesprek naar terreinen die we zelf nog niet ontgonnen hadden. Zo werkt het ook in organisaties. In mijn werk stimuleer ik nieuwe routines: aannames over elkaar toetsen, moeilijke gesprekken aangaan en een kinderlijke blik van nieuwsgierigheid hanteren. Ik laat zien hoe je verschillende informatiestromen kunt integreren en hoe waardevol het is om in alle rust af te pellen wat iemand echt bedoelt met actie, vraag of opmerking. Het luisteren naar iemands kleur vergt namelijk bewustzijn en oprechte aandacht. Die aspecten van mens-zijn zijn niet altijd makkelijk. Ook ik moet mezelf eraan blijven herinneren mijn eigen kleur -mijn gevoel, mijn informatie- te laten zien.
Een monotoon landschap is een stil landschap, dat zich niet op natuurlijke wijze kan aanpassen wanneer omstandigheden dat vragen. Een biodivers landschap is altijd in beweging en vol geluid. De onderlinge verschillen versterken het geheel.
Wil je meer weten over de kunst van elkaar horen en zien, in het licht van de transities die nu gaande zijn, neem dan contact op met Marcel van Wijk.
Sinds Corona ons dwingt om onze routines te doorbreken, is er ook ruimte om als samenleving te ervaren wat er momenteel economisch, sociaal en ecologisch gaande is. We bevinden ons in een zogeheten liminale fase, de fase tussen ‘niet meer’ en ‘nog niet’, als het ware een niemandsland tussen twee werkelijkheden.
Tegelijkertijd is er een gevoel van urgentie ontstaan, om het momentum te benutten voor een mondiale green recovery. Kunnen we bijvoorbeeld de Sustainable Development Goals betrekken bij het verlenen van herstelgeld? Een aantal Nederlandse bedrijven roept de overheid zelfs op om de Europese Green Deal het uitgangspunt te maken van alle herstelplannen. Ondertussen wordt in Den Haag gesproken over een koppeling tussen de duurzaamheidscriteria en het investeringsfonds van ministers Wiebes en Hoekstra. Inspirerend is ook Kate Raworth, die recentelijk met ‘The Donut Economy’ een succesvolle samenwerking tot stand bracht tussen changemakers en politici in Amsterdam.
Na het lezen van de whitepaper ‘Hoe vernieuwers en beleidersmakers elkaar kunnen helpen’ weet je;
✓ welke elementen altijd een rol spelen bij grootschalige veranderingen
✓ waarom de Corona-crisis een sterk momentum met zich meebrengt
✓ hoe activisten ambtenaren kunnen helpen en andersom
✓ waarom de stille meerderheid een stem moet krijgen
✓ wanneer een Oudhollandse portie van burgerlijke ongehoorzaamheid onmisbaar is
Stichting Democratie & Media investeert in onafhankelijke, kritische media en in een sterke, integere democratische rechtsstaat. The Black Archives bijvoorbeeld, een uniek historisch archief vanuit zwarte perspectieven die elders vaak onderbelicht zijn, en Platform Authentieke Journalistiek, een samenwerkingsverband van een groep jonge onderzoeksjournalisten. Door het fonds ondersteunde initiatieven dragen bij aan een goed geïnformeerde betrokken en actieve maatschappij.
Stichting Democratie & Media wil tijd vrijmaken om haar strategie te herijken en om zorgvuldig te kijken naar de eigen manier van werken. De huidige missie blijft het vertrekpunt. Die staat. De gewenste herijking gaat meer over focus en keuzes maken: Doen we de juiste dingen? Hebben we de juiste prioriteiten? Klopt onze werkwijze, zoals bijvoorbeeld het werken via oproepen? Kunnen we explicieter maken hoe we tot onze keuzes komen? Het team vraagt Ard Hordijk dit proces te begeleiden.
“Ard is een constructieve meedenker, de sessies onder zijn begeleiding verliepen heel vloeiend. We hebben meer inzicht gekregen over de verschillende rollen die wij als fonds in kunnen nemen, binnen het ecosysteem van initiatieven die we ondersteunen.”
Ard begeleidt twee bijeenkomsten met het team van Stichting Democratie & Media. De eerste sessie gaat over strategie, de tweede over rollen. Ard kiest voor de strategie-definitie die in Holacracy gebruikt wordt: een kompas dat je op ieder moment, bij iedere beslissing kan inzetten om de richting te bepalen. Zo’n kompas bestaat uit een zin met twee elementen die beide belangrijk zijn. Het een krijgt de voorkeur boven het andere, bijvoorbeeld ‘Purpose gedreven klanten zelfs boven meer klanten’ of ‘Het steunen van organisaties bij hun institutionele ontwikkeling zelfs boven nieuwe organisaties steunen’.
Om deze afwegingen zorgvuldig te kunnen maken, neemt Ard het team mee in het U-proces. Eerst kijkt hij met het team naar de gebeurtenissen binnen en buiten Stichting Democratie en Media, en vervolgens naar de onderliggende patronen (seeing the system). In de volgende stap (sensing the system) vraagt hij hoe het voelt om onderdeel uit te maken van het systeem dat net beschreven is. Daarna wordt onderzocht wat het fonds te doen heeft in de wereld (presencing).
In de tweede sessie is er aandacht voor de maatschappelijk transities waar Stichting Democratie & Media deel van uitmaakt, via de organisaties die zij financieel ondersteunt. Ard zet hiervoor Transition Dynamics in, met name de dubbele S-curve en de vier rollen. De dubbele S-curve schetst het verloop van een manier van werken of leven die succesvol is. Eerst is er groei. Op een bepaald moment loopt die ontwikkeling tegen grenzen aan, waarna de groei afneemt en uiteindelijk stopt. Sommige mensen zien de grenzen eerder dan anderen en gaan nieuwe manieren van werken en denken ontwikkelen. De transitie is dan in gang gezet; er ontstaat een nieuwe, tweede S-curve.
In de overgang van een oude naar een nieuwe situatie vallen vier rollen op. Die van Optimalisator (bv. ontwerper die zich richt op zuiniger rijden) de Vernieuwer (bv. de ontwerper van elektrische auto’s), de Overstapbegeleider (bv. de organisatie die zorgt dat elektrische auto’s op grote schaal beschikbaar worden) en – vaak onderbelicht – de rol van Stervensbegeleider (bv. afdeling die zorgt voor een zorgvuldige afbouw van het oude systeem en oude werkwijzen, die geen bestaansrecht meer hebben).
Ard vraagt het team van Stichting Democratie & Media te inventariseren welke rollen de organisaties die zij ondersteunen, innemen. Ook kijken ze samen naar de eigen gewenste rollen.
Het team heeft meer inzicht in de maatschappelijke transities waar het fonds bij betrokken is, en welke rol ze daarin wil innemen. Ook is het team meer systemisch naar deze maatschappelijke verandering gaan kijken. Waar voorrang aan wordt gegeven en waarom, is expliciet gemaakt en duidelijk gekoppeld aan de missie.
Samen met deze opdrachtgever levert Synnervate een bijdrage aan twee van de 17 Duurzame Ontwikkelingsdoelstellingen:
Naast mij op de bank ligt mijn 3-jarige zoon te slapen. De behoefte om hem te beschermen, met alles wat ik heb, is immens. Tegelijkertijd duiken de doemscenario’s op (van een onleefbare aarde) en vraag ik me af: Hoe dan? Kan ik de niet-duurzame wereld waarin hij opgroeit veranderen? Ik weet dat het antwoord ja is, dat ieder mens een changemaker kan zijn, maar heb dit keer een concrete lijst nodig om mezelf te overtuigen. Ik begin bij de krachten die elk mens bezit.
Eén mens kan iets ontwikkelen waar duizenden mensen baat bij hebben. Eén mens kan een nieuw, gelijkwaardiger systeem ontwerpen. Eén mens kan stoppen de tegenstellingen te benoemen. Eén mens kan de bereidheid ontwikkelen om zich te verplaatsen in het perspectief van een ander mens. Elk mens is autonoom. Elk mens kan zich bewust worden van zijn eigen gedachten, emoties, handelen. En drastisch van richting veranderen als dat nodig is.
Over die vermogens beschikt iedereen, getuige ook de Corona-crisis. Maar als de wereld complex voelt, vaste waarden aan het verschuiven zijn en alle houvast zoek is, dan is er zoveel beweging dat we alleen nog maar chaos ervaren. En in chaos dreigen we te vervallen in drie oer-reacties: vluchten voor de verandering, vechten voor het oude of bevriezen in de huidige toestand.
Sommigen starten met het bevechten van het oude, om het nieuwe te verkrijgen, zoals Urgenda zo succesvol lijkt te doen. Activisme geeft energie, schudt delen van het systeem wakker, maar alléén activisme bereikt uiteindelijk zelden het einddoel. Op termijn is samenwerken, ook met partijen met ander perspectief dan het jouwe, effectiever. Dan kan er gezamenlijk een nieuw totaalsysteem gebouwd worden, dat het oude model geheel vervangt. Zoals Buckminster Fuller zo mooi verwoordt: “You never change things by fighting the existing reality. To change something, build a new model that makes the existing model obsolete.”
Hoe wenden we die krachten aan? Hoe starten we met dat nieuwe model? Bewustzijn is vaak de eerste stap – met al je zintuigen je gewaar worden van wat er gaande is in en om je heen. Sinds ik me bewust ben van wat het kost om één kilo vlees te produceren, en van wat er met die dieren gebeurt, is mijn koop- en kookgedrag drastisch veranderd. En daardoor de vleesconsumptie in mijn gezin ook.
Een groter bewustzijn op het werk maakt vaak de roep om zelfsturing groter. En andersom. We willen, vanuit authenticiteit, zelf vorm geven aan ons leven en werk. Daarom is er zoveel vraag naar ontwikkeling (mindfulness, retraites, leiderschapstrainingen, coachingspraktijken, nieuwe organisatievormen, nieuwe onderwijsvormen, etc). Soms vindt die ontwikkeling alleen plaats op mentaal of materieel niveau, maar steeds vaker ook op relationeel en spiritueel niveau. Ons collectieve bewustzijn is aan het veranderen.
In mijn werk ondersteun ik als changemaker mensen bij het onderzoeken en aanpassen van hun handelen, denken en voelen. Ik help ze bewust te worden van het grotere geheel en hun invloed daarop. Dat is mijn manier om mee te bouwen aan dat nieuwe, duurzamere, meer gelijkwaardige systeem voor samenleven.
Iets lichter sta ik op van de bank. Mijn zoon slaapt ongehinderd door.
Allard de Ranitz werkt, als één van de acht Changemakers, bij Synnervate. Hij gebruikt het model Transition Dynamics om iedere transitie in perspectief te plaatsen, inclusief de competenties en mogelijkheden. Wil je meer weten? Lees de whitepaper De weg naar verandering’ en/of neem contact op met Allard.
Ik dacht: nu kunnen we de diepte in. De plotselinge stilstand van ons systeem van tikkende tijdbommen, tempo en tijdsdruk stemde me hoopvol. Nu hebben we de tijd, dacht ik, om met ons volle bewustzijn naar onszelf te kijken. Nu kunnen ‘nieuwsgierigheid’ en ‘niet weten’ ook een plek krijgen in de politiek. Drie maanden later is het gekkenhuis alweer aan het warmdraaien, gedreven door lineaire economische groei.
We stellen spoedwetten op om de anderhalve-meter-samenleving te handhaven (terwijl die misschien nog wel slechter voor onze gezondheid is dan het virus zelf) en volgen een dashboard met zeven kenmerken over coronabesmettingen, -testen en -doden. Snel weer controle over de zorgvuldig opgebouwde werkelijkheid! Terug naar ons Fictieve Systeem van Lineaire Economische Groei. Het systeem dat in stand gehouden moet worden, bijna als afleiding van het leven zelf, met als gevolg uitbuiting van de eigen soort en als bijwerking uitputting van het eigen huis.
Uitputting
Dat is tenminste wat ik zie gebeuren als ik de diepte induik. Ons huidige economische systeem plaatst de mens als een centrale regisseur boven alle andere aspecten op deze planeet. In ons streven naar groei putten we grondstoffen en hulpbronnen uit. Meer is beter. We zijn er ooit mee gestart en vinden het nu moeilijk om onze levensstijl aan te passen en de ontwikkeling van die groei te stoppen. Het zou namelijk betekenen dat we ons meer met sterfte gaan bezighouden.
Cyclisch ontwikkelen
Denk aan de seizoenen. Onze leefwereld, de aarde, beweegt in een cyclisch ritme. Er bestaan slechts kleine stukjes lineaire groei, afgewisseld met stukjes bestendiging, teloorgang en sterfte. Cyclisch ontwikkelen is de enige manier om te groeien én balans te bewaren.
Lineaire groei gaat altijd ten koste van iets of iemand anders. Als kapitalisten hebben we mensen ‘benut’ als productiemiddel in plaats van ze te beschouwen als een levend wezen. We denken het op te lossen met betere rechten, maar de denkfout zit nog altijd in ons systeem. Het lukt ons niet om gelijke behandeling voor iedereen als uitgangspunt te hanteren, omdat ons systeem van economische groei op ongelijkheid draait. Het risico dat die groei stopt vinden we te groot.
Eén oorzaak
Toch ben ik nog steeds hoopvol. Grote maatschappelijke problemen zoals Covid-19, CO2, uitstervende diersoorten, plastic, armoede, vluchtelingen, racisme hebben volgens mij dezelfde oorsprong: menselijk bewustzijn dat aan de oppervlakte blijft. Onbewust gedrag dus met grote gevolgen. Dát veranderen begint met het bewustzijn wakker maken om te veranderen.
De diepte in
Alleen dat wat we aankijken, kunnen we echt veranderen. Dus durven we de diepte in te duiken? Blijven kijken als het pijn doet? Ik hoop het.
Ik denk dat we zouden zien dat duurzaam handelen de aarde minder belast én de uitbraak van virussen vermindert. Dat we geen historie weggooien als we patronen veranderen (in bijvoorbeeld de economie en ons onderwijssysteem), maar juist ervan leren en de waarde borgen voor nieuwe generaties. We zouden zien dat mensen veel verantwoordelijkheid én vrijheid aankunnen, ook zonder controle door een overheid. En ik denk ook dat we onszelf zouden zien zoals we werkelijk zijn. Onderling verbonden wezens die cyclisch leven. Dankzij die groen-blauwe planeet.
Dit is een blog van Allard de Ranitz, Changemaker bij Synnervate.
Nu deze crisis al even duurt, en deze week duidelijk werd dat het einde nog niet in zicht is, ervaar ik een flinke interne tweestrijd. Een deel van mij kan niet wachten alles weer aan te slingeren. Aan de bak wil ik! Een ander deel van mij, ik denk een wijzer deel, sommeert me te verduren, te beschouwen en niet de lessen te missen die nu voor mijn voeten liggen.
Veel mensen zijn gewend aan een constante stroom van acties en handelingen, die direct een bevredigd gevoel geven. Stilstaan bij de onaangename gevoelens die deze crisis met zich meebrengt, en die als het ware aankijken, is minder vanzelfsprekend. Wij zijn echter heel goed in staat om onszelf te bekijken en te evalueren wat er gebeurt. Welke route geef ik voorrang, nu er tijd is?
Maak ik voor het Universitair Medisch Centrum Groningen, waar ik werk als interim programmamanager, een kant-en-klaar, daadkrachtig plan dat ervoor zorgt dat alle projecten zo snel mogelijk weer draaien? Mijn adrenaline gaat stromen bij de gedachte alleen al. Lekker! Ondertussen weet ik heel goed wat het duurzame antwoord is: eerst verdiepen, eerst beschouwen en de opbrengst delen. De wereld is aan het veranderen. Wij dus ook.
Ik zou een oproep willen doen aan alle programma- en projectmanagers: neem rustig de tijd voor een evaluatie. Zelf haal ik altijd inspiratie uit de 17 Duurzame Ontwikkelingsdoelstellingen. Ik wil namelijk graag programma’s ontwikkelen die een positieve impact hebben op mensen en de maatschappij. Stel jezelf bijvoorbeeld deze vragen:
✓ Is mijn programma nog hetzelfde als voor de lockdown? Wil ik dat nog wel?
✓ Welke inzichten heb ik zelf gekregen tijdens deze stilte?
✓ Draagt mijn project of programma echt nog bij aan wat de organisatie nu nodig heeft?
✓ Willen wij een actieve(re) rol spelen in een van de vele maatschappelijke en mondiale transities (klimaat, energie, onderwijs etc.)
✓ Zo ja, welke rol past bij ons?
Mijn eigen onrust om in actie te komen is niet direct verdwenen. Maar ik weet, en voel, dat nú even wat langer stilstaan ervoor gaat zorgen dat we straks direct vijf stappen in de goede richting zetten. Dat neem ik mee naar de eerstvolgende ZOOMmeeting.
==
Synnervate werkt momenteel samen met opdrachtgevers mee aan het realiseren van deze 9 Duurzame Ontwikkelingsdoelstellingen. We begeleiden organisaties bij het vinden van hun rol in maatschappelijke transities. Het is ons favoriete gespreksonderwerp bij de koffie.
.
Oriëntatiegesprek Neem contact op
In 60 min de samenwerking verkennen
